MB Teller - the stories once told

*Vô gian chi gian

Nói về cách giải thích từ “vô gian”, trong kinh Phật hình dung đó là địa ngục vô gian không ngừng gánh chịu mọi đau khổ. Nhưng ở đây chúng ta còn có hai cách giải thích khác:

Thứ nhất, trong “Tôn tử binh pháp” từng nói, “gian” nghĩa là tay trong, “Vô dụng chi dụng, phương vi đại dụng;Vô gian chi gian,phương vi đại gian”– nghe có vẻ như cách nói của Lão Tử Huyền Diệu nhưng dễ dàng nhận thấy đạo diễn và biên kịch khi sáng tác kịch bản và quay phim không hề nghĩ đến chi tiết này.

Thứ hai, “vô gian” còn mang nghĩa “không có sự cách biệt”, chỉ thân phận của Trần Vĩnh Nhân và Lưu Kiến Minh, sự thay đổi của vận mệnh. Trần Vĩnh Nhân làm một tay trong bề ngòai “gian” nhưng bên trong là “trung”, Lưu Kiến Minh thì bề ngòai “trung” nhưng thực chất đang đứng giữa con đường chính tà, câu chuyện của cả hai khi bắt đầu đã không phải do bản thân chọn lựa. Con đường mà Lưu Kiến Minh đi là do Hán Thẩm sắp đặt cho anh lên ngôi vị, con đường mà Trần Vĩnh Nhân đi thì do Hùynh Chí Thành “thiết kế”, bất luận là một con đường chói sáng hay phải qua “độc mộc kiều” đều hết lòng cam chịu. Hán Thẩm đã từng nói với những chàng trai trẻ trong bang hội của mình: “Con đường đi như thế nào, tụi bay tự chọn”, Lưu Kiến Minh khi giết Hán Thẩm cũng đã nói: “Do bản thân ông chọn.” Nhưng trên thực tế, bọn họ đều không thể chủ động lựa chọn. Khi viên đạn của Đại B xuyên qua trán của Trần Vĩnh Nhân, Lưu Kiến Minh mới giác ngộ cho dù từ trước đến nay luôn nghĩ rằng bản thân có thể chủ động chọn lựa mọi việc nhưng cũng không cách xa mấy sự tàn khốc trong vòng quay vô gian.

*Vô gian chi tiền

Nguyên tố bản chất nhất trong Vô Gian Đạo đó là tìm kiếm và tranh giành thân phận. Đối lập và mâu thuẫn vẫn là sự chống cự đến cùng những tác động bên ngòai và ‎y chí giành tự do của cá nhân. Vô Gian Đạo II sẽ giải thích kỹ càng hơn sự phát sinh những “nhân” của “quả”.

Khi Trần Vĩnh Nhân vẫn chưa thể tìm được một chỗ đứng vững chắc bên cạnh Hán Thẩm, từ một học sinh của trường cảnh sát trở thành một tên ma cô, có phải chỉ đơn thuần là vì tư chất ưu tú không? Làm một đứa con rơi của trùm XHĐ Trần Khôn, với Trần Vĩnh Nhân “bạch đạo” và “hắc đạo” không có sự cách biệt. Làm một tên tay trong, sống bên cạnh huynh trưởng cùng cha khác mẹ Nghê Vĩnh Hiếu, Trần Vĩnh Nhân và chính nghĩa không có sự cách biệt. Sau khi gia nhập vào XHĐ, áp lực khiến cho tính tình anh thay đội, phát sinh những hành động bạo lực, trong vòng 6 năm đã 8 lần đánh thương trầm trọng người khác, Trần Vĩnh Nhân và tội ác cũng không có sự cách biệt. Vì chính nghĩa, chàng trai này bị ép buộc trở thành bất nghĩa. Nhân tính và l‎y tính gần như rời xa cái thân thể mong manh của Trần Vĩnh Nhân gần 10 năm trời.

Khi Lưu Kiến Minh chỉ là một chàng thanh niên mới lớn, đã gia nhập vào hội Tam Hòang, bị phái đi làm tay trong, trái tim luôn hướng về bên đại ca (nói đúng hơn là vợ của đại ca). Dựa vào những đường dây do Hán Thẩm cung cấp, Lưu Kiến Minh cũng đã phá được khá nhiều vụ án. Anh phải đối diện với 2 lựa chọn: có một ngày mọi bí mật sẽ bị tiết lộ, và anh không có cơ hội làm người tốt; hoặc là tìm cách “rửa sạch” thân phận, giết chết Hán Thẩm, giành lại một tương lai tươi sáng.

Khi Hùynh Chí Thành chỉ là một nhân viên cảnh sát bình thường, bị Nghê Vĩnh Hiếu ngồi trên “thế”, cử Trần Vĩnh Nhân làm tay trong tìm cách thu phục đám XHĐ, mạo hiểm hợp tác với Hán Thẩm, mượn đao giết người, biết pháp phạm pháp. Hùynh Chí Thành 10 năm vì sự nghiệp mà hy sinh, có được xem như người tốt 100% không?

Trong sự lẫn lộn trắng đen của 3 phần, Nghê Vĩnh Hiếu là nhân vật duy nhất không có tương lai. Vì muốn che dấu thực lực thật sự của mình, giả làm một kẻ trí thức không lo sự đời. Vì trả thù cho cha, trong một đêm giết sạch 4 tên trùm XHĐ, trở thành một người có thế lực đáng sợ nhất. Nhưng anh cũng chỉ là một con cờ, một con cờ tự điều khiến lấy bản thân. Nhược điểm duy nhất của Nghê Vĩnh Hiếu chính là muốn đưa sự nghiệp đen tối của gia tộc biến thành một công việc làm ăn đường đường chính chính trên xã hội.

*Vô gian chi ngọai

Không cần biết đạo diễn và biên kịch có thừa nhận hay không? Nhưng Mary là người phụ nữ duy nhất bước trên vô gian đạo và khiến cho biết bao người đàn ông phải khốn đốn vì cô. Cùng hợp tác với Huỳnh Chí Thành giết Trần Khôn, khiến Lưu Kiến Minh trở thành “nô lệ” cho mình, tạo cơ hội cho Hán Thẩm “thăng chức”, cũng là cái cớ để Nghê Vĩnh Hiếu giết chết Hán Thẩm, mọi việc làm của Mary là công hay tội?Có thể nói Mary là một vật hy sinh cho đám đàn ông tranh quyền đọat lợi, hay một mụ đàn bà mưu mô xảo quyệt đứng đằng sau khiến giang hồ nổi lọan? Đại B còn có một cái biệt danh khác là “đố kỵ”. Khi gia nhập vào lực lượng cách sát, không được như Lưu Kiến Minh, có thể làm cho Hán Thẩm tín nhiệm. Trong bang hội cũng chỉ là một kẻ vô danh, ngọn lửa đang nung nấu cái địa ngục của Đại B chính là nội tâm của anh. Cường khờ không khờ, nếu không thì làm sao Hán Thẩm lại coi trọng anh đến thế. Cái khờ của anh chính là không hiểu rõ mình không khờ, nhiệt huyết lại trung thành, trong vô gian đạo anh chính là kẻ tồn tại đặc biệt nhất – đến cuối cùng vẫn là một tên xã hội đen tốt bụng không thay lòng đổi dạ.

*Vô gian khúc biến tấu.

Phần 1 của Vô Gian Đạo là một tác phẩm khiến người xem vừa vui mừng vừa tiếc nuối. Vui mừng vì trong thời kỳ đang xuống dốc của điện ảnh HK lại xuất hiện một tác phẩm tuyệt vời như thế. Phim bao gồm sự ăn ‎y và thủ thuật của những bộ phim HK trong thời gian gần đây. Bất luận là cách viết kịch bản, đội ngũ diễn viên, phương thức quay phim, xử ly cục diện, chế tác hậu kỳ đều bộc lộ sự hiếm có trong các tác phẩm điện ảnh HK khác. Điều nuối tiếc chính là bộ phim vẫn chưa đạt được dấn ấn tột đỉnh, Mạch Triệu Huy cũng đã thừa nhận về điều này. Tóm lại, Vô Gian Đạo phần 1 vẫn chỉ là một tác phẩm mang tính thương mại vượt qua tính nghệ thuật.

Phong cách của phần 2 được xem là một sự biến đổi. Thành công của phần 1 đã tạo cơ hội cho Lưu Vỹ Cường và Mạch Triệu Huy mặc sức “tung hòanh”. Mất đi Lưu Đức Hoa và Lương Triều Vỹ, thêm vào Hồ Quân và Ngô Trấn Vũ. Tuy doanh thu sẽ giảm do thiếu vắng hai “thần tượng”, nhưng sức hấp dẫn của mỗi một diễn viên trong quá trình làm phim hòan tòan đồng nhất. Một câu chuyện kết cấu phức tạp, mối quan hệ của các nhân vật cũng khá ngoằn ngòeo, cách xử ly khá mới mẻ tổng hợp thành một bài ca vang vọng. So với phần 1, tài năng sáng tác của phần 2 đáng biểu dương hơn. Tòan bộ 114 phút của phim giống như một buổi biểu diễn cá nhân của Lưu Vỹ Cường, Mạch Triệu Huy và Ngô Trấn Vũ.

Phần 3 là một tác phẩm khá “nặng nề” và cũng là nút thắt cho tòan bộ Vô Gian Đạo. Ý đồ của Lưu Vỹ Cường khá rõ, đó là vượt qua cả hai phần trước tạo một “thần thọai” doanh thu.Còn từ góc độ kịch bản mà nói, Mạch Triệu Huy không mấy hài lòng với cái kết cấu đan chéo trong phần 2, thậm chí ông cũng không hài lòng cái kết cấu hai chiều như trong Godfather II. Vì vậy, ông đã đem nhân vật và sự kiện nối kết lại hai khỏang trống trong câu chuyện. Với một đội ngũ diễn viên hùng hậu , ngọai trừ kỹ năng diễn xuất và sức hút từ tứ đại ảnh đế, còn có thêm sự tham gia của ảnh đế lục địa – Trần Đạo Minh, và ảnh đế Kim Mã – Lê Minh. Có thể nói, cho dù là một khán giả có khẩu vị thế nào đều có khả năng bị mê hoặc đến rạp thưởng thức Vô Gian Đạo.