Đạo diễn Lý An: “30 trang truyện Brokeback Mountain luôn ám ảnh tôi”

Nếu như Ngọa hổ tàng long của Lý An đã thất bại ở hai giải Đạo diễn xuất sắc và Phim hay nhất tại giải Oscar năm 2001 thì Brokeback Moutain đang là niềm hy vọng mạnh mẽ nhất giành cho vị đạo diễn gốc Đài Loan với tất cả 8 đề cử.  Mặc dù năm nay Lý An phải "chọi" với khá nhiều ngôi sao sáng của điện ảnh Hollywood như Steven Spielberg (Munich), George Clooney (Good Night, and Good Luck), Paul Haggis (Crash), Bennett Miller (Capote) để tranh ngôi vị Đạo diễn xuất sắc nhất, nhưng với một "kho" giải thưởng mà trong năm 2005 vừa qua Brokeback Mountain  thu gom được và gần đây nhất là 4 giải BAFTA thì Lý An là cái tên nhiều hãng tin có uy tín dự đoán sẽ thu gom các đề mục quan trọng của Oscar lần thứ 78 năm nay. Tuy nhiên, đằng sau những giải thưởng, lời khen tặng đến bộ phim thì Lý An vẫn có những tâm sự muốn chia sẽ cùng khán giả xung quanh chuyện thực hiện bộ phim.

+ Từ đâu mà ông đã tìm đọc được câu truyện ngắn Brokeback Mountain? Và ông có cảm nghĩ gì về tác phẩm này?

– Khoảng 4 năm rưỡi trước, khi tôi vừa thực hiện xong bộ phim Ngọa hổ tàng long và chuẩn bị làm tiếp The Hulk (Người khổng lồ xanh) thì tôi nhận được câu truyện ngắn này từ James Schamus. Anh ta nói câu truyện này rất ngắn, có phần là lạ, nhưng rất thú vị. Vì vậy tôi đã thử đọc… và rồi nó khiến tôi nghẹn ngào khi đọc đến đoạn cuối lúc Ennis ôm lấy 2 chiếc áo. Tôi nghĩ tác phẩm này thật xuất sắc nhưng những cái tôi biết về người đồng tính ở các trại nuôi gia súc tại Wyoming lúc đó rất xa lạ với tôi. Dù sao đi nữa cũng có rất nhiều người giống tôi. Họ chẳng biết gì về thế giới đó và họ cũng cảm thấy rung động trước câu truyện lãng mạn này vì một vài lý do thật mơ hồ. Chính tôi đã cảm thấy như vậy. Sau đó, tôi nhận được kịch bản từ Larry McMurtry và Diana Ossana – Larry quả là một huyền thoại. Tác phẩm đã được "diễn" thật xuất sắc và bạn có thể thấy ngay ở bộ phim. Nhưng trước đó tôi đã nghĩ chắc hẳn câu chuyện này sẽ chẳng thể nào lên phim được và có lẽ rất ít người sẻ quan tâm để xem nó hay không. Và dù gì đi nữa tôi cũng đang bận với công việc của The Hulk nên tôi đã phớt lờ nó để tiếp tục dự án đang dở dang của mình và kỳ thật trong suốt 2 năm 30 trang kịch bản của tác giả Annie Proulx luôn ám ảnh tôi. Tôi không thể dứt bỏ chúng ra khỏi tâm trí mình.

+ Thế rồi ông quyết định thực hiện bộ phim vì duyên cớ gì?

– Sau khi hoàn tất The Hulk, tôi thật sự kiệt sức nhưng rồi một ngày tôi hỏi James xem số phận của phần kịch bản mà anh ta đã từng đưa tôi xem như thế nào. Anh ta nói vẫn chưa có ai nhận thực hiện nó và rồi tôi cảm thấy ngứa tay và tuyên bố tôi muốn nhận dự án này. Lý do nếu tôi không làm thì cũng sẽ có người khác nhận và khi đó tôi sẽ cảm thấy rất ganh tỵ. Câu chuyện thật sự cuốn hút để có thể đưa lên màn ảnh.

+ Ông từng thực hiện bộ phim võ thuật thật hoành tráng trong Ngọa hổ tàng long và một Người khổng lồ xanh với nhiều kỹ xảo ấn tượng. Vậy với Brokeback Mountain, ông cũng sẽ đòi hỏi kinh phí lớn cho bộ phim?

– Kịch bản của Brokeback Mountain không thể viết theo kiểu phim kinh phí thấp, nó mang dáng dấp của một bộ phim sử thi hơn. Cả câu chuyện kéo dài trong 20 năm và nó phải quay ở nhiều địa danh khác nhau với hàng khối phân cảnh. Vì vậy tôi nghĩ kinh phí hạn hẹp giành cho phim là không khả thi. Nhưng tôi và James cân nhắc sẽ sử dụng quỹ tiền này một cách hiệu quả nhất.

+ Gần đây các đạo diễn đối mặt với việc phải chuyển những tiểu thuyết dài 700 trang sang một kịch bản phim chỉ 120 trang nhưng với ông thì ngược lại, trải dài một tập truyện ngắn sang một bộ phim 2 giờ đồng hồ. Ông đã xử lý phần kịch bản này như thế nào?

– Đó là phần công sức lớn của Larry và Diana. Dường như mỗi một dòng trong tác phẩm họ đã dựng được một cảnh cho phim. Phần họ thêm chủ yếu là khi ở Texas. Đó là phần được kéo dài nhiều nhất trong phim. Và khi tôi đọc phần kịch bản này thì hầu như nó chẳng còn là một câu chuyện về miền viễn tây nữa mà nó trở thành một câu chuyện lãng mạn về tình yêu. Vì lý do này mà tôi cần thêm thắt vài chỗ để nhấn mạnh một số đoạn. Tôi đã trở về nhà cùng viết lại kịch bản với Larry và Diana rồi cuối cùng chúng tôi cũng có cái mà mình mong muốn để sẵn sàng cho công đoạn bấm máy.

Khoảng 14 triệu đô là con số chúng tôi trang trải cho bộ phim. Tôi đã phải quay khá cấp tốc và vì vấn đề tài chính nên chúng tôi chọn Canada thay thế cho các cảnh ở Wyoming. Để dựng Wyoming và Texas ở Canada, và không chỉ có đàn cừu khiến chúng tôi phải di chuyển nhiều lần mà còn do những chuyến đi mất 4 giờ xe xung quanh vùng Calgary để kiếm những thị trấn nhỏ để "trang điểm" nó thành một Wyoming. Chúng tôi chỉ có vỏn vẹn 9 tuần giành cho việc thực hiện các cảnh quay. Đơn giản chỉ vì đảm bảo không vượt quá kinh phí và cũng một phần do kịch bản chỉ cần những cảnh giản dị nhất.

+ Theo ông điều khó khăn nhất khi thực hiện bộ phim là gì?

– Tôi nghĩ đó là giữ cho những nhân vật chính già đi theo đúng tình tiết của tác phẩm. Có rất nhiều chi tiết chẳng hạn như khi mỗi lần bạn bước vào cuộc đời họ, họ già đi hai hoặc ba năm so với lần trước bạn nhìn thấy họ. Đây là một phần làm cho Brokeback Mountain có vẻ sử thi hóa và nó cũng tạo nên một trở ngại khi thực hiện bộ phim. Hiển nhiên, chuyện đảm bảo cho phần diễn xuất cũng rất được cân nhắc. Tôi đã diễn tập cùng các diễn viên rất nhiều lần và bàn luận về nội dung, cách thức, chi tiết, cảm xúc cần thiết để xây dựng những nhân vật của họ tốt nhất. Đã có nhiều cuộc diễn tập không chỉ là diễn xuất mà còn chuyện dựng lều, đốt lửa… và cả những chi tiết đặc trưng của vùng viễn tây mà Larry đã góp ý rất có ích cho cả đoàn phim. Những phân cảnh này tôi đã phải vẻ vời trong đầu mình khá nhiều và còn xem tham khảo những hình ảnh về xứ sở của dân cowboy để cho chúng thật nhất. Còn lại những phân cảnh khác thì khá suông sẻ. Nhưng chúng tôi phải quay thật nhanh và tùy vào thời tiết. Tôi rất linh hoạt theo thời tiết. Nếu tôi phát giác có một đám mây đang đến, tôi sẽ mở máy lên và hối thúc mọi người làm việc, làm nhanh, trước khi mưa trút xuống.

+ Còn về phần các diễn viên, ông có khó khăn gì khi làm việc cùng họ?

– Khi tập diễn, tôi không bao giờ mở một "hội nghị" bàn tròn để thảo luận cùng các diễn viên. Tôi không làm trừ khi nếu họ muốn như vậy. Tôi thường nói chuyện với từng người và bỏ rất nhiều thời gian cho họ để họ có thể diễn hết vai trò mà họ đảm nhận. Và sau đó tôi kết hợp họ lại, đọc các phân cảnh rồi đi vào từng chi tiết chẳng hạn như đi đứng, nói chuyện như thế nào và có khi là chỉ vài câu thoại nhưng phải diễn nhiều lần cho đến khi chúng tôi cảm nhận đúng nhân vật đó. Nhưng tôi cũng không muốn họ tập quá xuất sắc vì cái tốt nhất tôi cần họ thể hiện trước máy quay.

Một điểm quan trọng nữa về chuyện tập luyện là việc tôi chia sẽ những kinh nghiệm với họ. Thỉnh thoảng tôi đưa họ đến những địa điểm sẽ quay để họ có thể gần gũi với chúng. Thậm chí tôi cũng đưa họ lên những ngọn núi và dựng trại và chia sẽ những kỹ năng mà tôi có được. Thật sự, bạn đang tạo ra một thế giới cho họ vận hành nó nên việc để họ tiếp xúc với thế giới đó sẽ thật sự có hiệu quả. Đôi khi họ cũng cho tôi nhiều ý kiến rất hay.

+ Vì sao là Heath Ledger, Jake Gyllenhaal mà không là một diễn viên nào khác?

– Tôi muốn có diễn viên thật trẻ nhưng diễn già dặn hơn vẻ bề ngoài của anh ta. Heath và Jake là những diễn viên xuất sắc trong nhóm cùng độ tuổi của họ. Tôi thích Heath vào những phân đoạn ở miền viễn tây với sự dè dặt, cứng rắn, có sự đè nén cảm xúc, ít nói, thuộc týp người có tâm trạng u sầu. Và Jake vì ở điểm chính là sự lãng mạn. Tôi nghĩ anh là týp người thích sự mơ mộng, lạc quan, thích cười, sáng sủa, sẵn sàng thử liều lĩnh một lần trong đời. Tôi nghĩ tính cách họ rất khác nhau và vì vậy nó khiến họ trở thành một cặp ăn ý.

+ Về những cảnh thân mật của 2 chàng cowboy, ông đã xử lý những cảnh quay nhạy cảm này như thế nào?

– Chúng tôi thực hiện những cảnh này rất cởi mở. Vào ngày quay, tôi thực sự không giúp được nhiều. Tôi tin vào sự sảng khoái và họ đã hoàn thành tốt cảnh quay. Máy quay được đặt sẵn và khi họ vào vai diễn thì tôi chỉ đưa máy vào vài chi tiết nhỏ. Cảnh đầu tiên ở lều là đoạn khó nhất, được thực hiện trong 13 lần quay liên tiếp. Cảnh hôn nhau mất 6, 7, 8 lần quay từ mỗi góc.

+ Nhạc phim cũng đã tạo nên một hiệu ứng tốt cho người xem dễ cảm phần nội dung hơn. Ông đã kết hợp nó vào phim như thế nào?

– Thường thì sau bản nháp đầu tiên, phim sẽ được gửi đến nhạc sĩ để làm phần nhạc nhưng Brokeback Mountain lại khác. Do đã có truyện nên nhạc sĩ đã gửi cho tôi 7 bản nhạc trước lúc bắt đầu quay vài tuần. Và trong suốt quá trình chuẩn bị cho các cảnh quay, tôi luôn nghe chúng và nó thật sự có ích. Không những vậy các diễn viên và cả đoàn phim cũng cảm hứng hơn khi được nghe những khúc nhạc này và nhờ vậy cứ theo tâm trạng sẵn có mà quay phim. 

Nguyên Anh (Tổng hợp)
[Nguồn: Báo Điện Ảnh Kịch Trường số cuối tháng 3]