Phim khoa học viễn tưởng: Đề tài thú vị

KHVT là một thể loại phim đặc biệt: nếu ở các thể loại phim khác như tình cảm, hành động v.v.. mọi người chọn phim hay để xem, dở thì không thì phim KHVT có một số người cực kỳ ghét, phim hay cũng không xem, hoặc một số người cực kỳ mê, phim dở cũng khen thành phim hay!

PHIM KHOA HỌC VIỄN TƯỞNG: ĐỀ TÀI THÚ VỊ

KHVT bao gồm những yếu tố: tiên đoán, dự đoán những chuyện sẽ xảy ra trong tương lai, những công nghệ khoa học kỹ thuật và du hành vào vũ trụ. Một trong những phim KHVT thồi kỳ đầu tiên, Metropolis (1924) (Đức), được dựng về thế giới năm 2000, dĩ nhiên những tiên đoán đó đã hoàn toàn không được như chúng ta mong chờ: một thế giới người ta phân biệt ra hai giai cấp sang giàu sống phía trên những tầng cao, còn ke ở sống bên dưới, với hàng loạt xe bay và robot giống hệt người. Tuy nhiên bộ phim này chính là nguồn cảm hứng cho một loạt phim về sau như Blade Runner của Harrison Ford, Dark City của Jewel, cũng nói về Robot. Thế nhưng thực tế, thời kỳ hoàng kim đầu tiên của thể loại phim KHVT lại là thời kỳ của những bộ phim du hành vào không gian. Vào những năm 50, phim KHVT chủ yếu nói đến sự khám phá vũ trụ của loài người, đặc biệt là sự xâm chiếm hành tinh của chúng ta bởi những người ngoài Trái Đất hoặc những quái thú khổng lồ do bị nhiễm phóng xạ. Nhìn lại lịch sử thế giới, chúng ta có thể hiểu được vấn đề này khi quả bom nguyên tử đầu tiên được thả tại Hiroshima năm 1945 đã gây một cú chấn động đến thế giới thế nào. Và có lẽ bạn cũng có thể hiểu ra một điều: Phim KHVT ra đời hầu hết dựa trên những sự kiện khoa học mà vào thời điểm đó người ta đang tiến hành nghiên cứu hoặc khám phá. Năm 1968, đạo diễn Stanley Kubrick cho ra mắt bộ phim 2001 – chuyến du hành vào không gian, phim được đề cử 4 giải Oscar năm đó. Dĩ nhiên cũng không hề đúng vào thời điểm này so với những gì mà Stanley đã làm. Thể loại phim KHVT thành công vào những năm 60, 70 là những phim về quái thú bị nhiễm phóng xạ huỷ diệt con người vì sự phá hoại môi trường của họ và những chuyến du ngoạn vào không gian. Tiêu biểu là Gozilla và Star wars, Star trek. Vào thời điểm đó, cuộc chiến lạnh giữa hai cường quốc Hoa Kỳ và Nga cũng chính là một trong những đề tài của thể loại phim này vì cả hai đều cùng chạy đua trong cuộc đua chinh phục không gian…Năm 1977, bộ ba phim Chiến Tranh giữa các vì sao của George Lucas đã gặt hái thành công cùng ba tập sau đó của chuỗi phim này làm sau đó trong 10 năm và sau đó 10 năm nữa, năm 1999, phần 1 phim này được dựng tiếp. Tuy vậy, đến thời điểm nay người ta gần như chán ngấy thể loại phim KHVT vào không gian, mà sự thất bại của Nhiệm vụ sao hỏa hay Hành tinh đỏ là điển hình.

Đề đài người hành tinh xâm chiếm thế giới thành công đỉnh cao vào năm 1996, khi bộ phim ID ra mắt cùng hàng loạt phim sau đó như MIB, Starship trooper, Mars attact. Đặc biệt, người hành tinh luôn thông minh hơn chúng ta, đó mới là chuyện rất thú vị. Trước đó thành công là bộ phim Aliens 1,2,3,4. Trước đó là những người hành tinh thân thiện như E.T, Maika. Năm 2000 này, người ta còn nghĩ ra một đề tài kinh hoàng hơn: thế giới bị huỷ diệt, và con người bị bắt làm nô lệ. Trong khi đó cách đây 2 năm khi các nhà KH dự báo sẽ có thiên thạch rớt xuống trái đất thì ngay lập tức hai bộ phim thiên thạch ra mắt. Tuy nhiên, lúc đó các nhà làm phim vẫn còn chút nhân đạo cho người trái đất được cứu thoát.

Trở lại những năm 80, đây là thời điểm cuộc CMKHKT và CÔNG NGHIỆP nhắm vào vấn đề tự động hoá và robot gần như là một đề tài được ưa chuộng nhất. Bộ phim Terminator thành công tột bậc cũng là một ví dụ điển hình. Hoặc những phim như alô cụ bà hạ cánh, robo cop hay một số phim về robot khác, hầu hết thời điểm đó robot đều bự bằng người và giống người. Ngày nay nhờ KHKT phát triển, robot trong phim KHVT nhỏ hơn hồi xưa vì là robot thiệt, và những con robor rõ ràng là bằng máy chứ không có da thịt. Nhưng người ta vẫn ước mong một thế hệ robot mới ra đời giốùng người, tiêu biểu là bộ phim Người 200 năm.

Thập niên 90, thập niên của KHKT cao đã giúp cho điện ảnh làm tất cả những gì họ muốn với đủ hình thức kỹ xảo. Một phim KHVT hay phụ thuộc phần lớn vào kỹ xảo mà phim đó làm được. Những vấn đề sinh thái như Khủng Long được làm (do thời kỳ đó phát hiện xương khủng loang khá nhiều), những đề tài cũ được làm lại dưới một cái nhìn khoa học hơn và những kỹ xảo tiên tiến hơn. Năm 1994, khi bộ đồ chơi thực tế ảo đầu tiên được công bố, bộ phim đối đầuntrong máy vi tính được ra mắt và cũng là đề tài mà năm 1999 người ta cảnh báo: phim Ma trận, ExistenZ và tầng lầu thứ 13, ở đó con người không còn phân biệt thực và ảo cũng như bị máy móc điều khiển phần lớn cuộc sống. Năm 1996, khi chú cừu đầu tiên được nhân bàn vô tính, chú cừu Dolly thì ngay lập tức bộ phim Nhân bản ra mắt kể về một người đàn ông được nhân làm 4 bản, mà bản sao thì kém về mặt chất lượng khoảng 70%. Ban đầu mọi chuyện êm xuôi để anh anh chàng có thời gian làm việc và chăm sóc vợ, nhưng sau đó thì anh chàng chịu không nổi khi các bản sao và vợ mình…khó nói quá hehehe Đề tài này một lần nữa được nhắc tới cuối năm 2000, khi bản đồ gen người được công bố và vấn đề nhân bản người lại một lần nữa được đề cập với bộ phim Ngày thứ saú.

Cũng trong loạt phim về gen người là bộ phim X-men. X-men còn là phim dựa trên truyện tranh, một đề tài quen thuộc của phim KHVT với batman, siêu nhân và sắp tới đây là người nhện, hoặc các nhân vật dựa trên trò chơi điện tử như final fantasy và tomb raider.

Năm 2000 cũng là năm bộ phim về người tàng hình được làm lại. Một đề tài có lẽ không xa lạ với khán giả, tuy nhiên lần này được nhìn dưới góc độ tâm lý: con người sẽ trở nên cô độc và ác độc khi họ thành tàng hình. Với kỹ xảo khá ấn tượng trong những màn chuyển hoá, bộ phim cũng gặt hái một số thành công nhất định về doanh thu, nhưng về mặt nghệ thuật thì cũng cần bàn lại

Chúng ta có lẽ không bao giờ quên những đề tài về thuyết thời gian, những cỗ máy thời gian kiểu Đoremon, những chiếc xe như trong phim trở về tương lai…Năm 2000, bộ phim Frequency cũng đề cập đến thuyết thời gian ở chiều không gian thứ tư, một đề tài từng được nhắc tới trong phim Contact của Jodie Foster, nhưng lần này dưới cái nhìn hình sự. Nếu chúng ta thay đổi quá khức của chúng ta thì chúng ta sẽ thay đổi cả hiện tai của chúng ta, đó chính là đề tài của phim tần số.

Có thể tóm gọn những điều thú vị về phim KHVT như sau: ban đầu người ta làm phim dựa trên trí tưởng tượng phong phú về tương lai, sau đó họ dựa trên những dữ kiện KH để làm phim, sau đó họ dựa trên những vấn dđà XH hiện tại để cảnh báo cho một tương lại không xa và cuối cùng, họ trở lại như thời kỳ đầu: khao khát thể hiện những ước mong mang tính nhân bản hơn.

PHAN XI NÊ