THE SILENCE OF THE LAMB (1991) – Nhìn nhận bản chất thật

Cuộc sống con người luôn bị vây lấy bởi những thèm khát và dục vọng. Những thôi thúc mãnh liệt ấy bằng cách nào đó với người này là sự kiềm chế của ý thức và tâm hồn hướng thiện. Nhưng cũng với chừng ấy tham cuồng, có người lại trở nên điên dại để được thoả mãn những khát vọng thầm kín và tâm thức cả họ khi ấy vượt lên trên cả sự kiểm soát của hệ thần kinh – đó chính là những kẻ tâm thần phân liệt. Họ có nguy hiểm không? Họ có đáng sợ không? Họ cần phải được đánh giá như thế nào khi phân loại tội phạm? Họ là ai? Và làm cách nào để tiếp cận họ? Hãy tìm những câu trả lời với “The silence of the lamb”.

Kẻ trị được bệnh cho người khác là kẻ hiểu rõ nguyên nhân, ngọn nguồn bệnh lý của con bệnh và cũng là kẻ … không thể tự trị liệu cho chính mình khi cũng trở thành con bệnh. Là bác sỹ tâm thần, lại phải chịu sự trị liệu và giám sát của 1 tay bác sỹ tâm thần khác vốn ngu dốt và hay ba hoa chích chòe, Hannibal Lecter nhanh chóng biến thành 1 tên tội phạm tâm thần cực kỳ khát máu. Biệt giam, sống cách ly hoàn toàn với thế giới tự nhiên bên ngoài, đó là 1 hình phạt khắc nghiệt nhất cho những tên tội phạm nguy hiểm. Được đặc cách, được tôn trọng 1 cách khiên cưỡng và có phần sợ sệt, đó là cách đối xử dành cho 1 tên tâm thần quá tinh vi, thông thái và vô nhân tính. Hannibal Lecter hội đủ được cả 2 cách đối phó như thế. Không gian u ám của nhà lao không thể nào so sánh nỗi với sự tàn nhẫn, lạnh lùng và quỷ quyệt của gã bác sỹ nguy hiểm tột độ này. Nhìn vào ánh mắt của Anthony Hopkins, sẽ cảm ngay được rằng chỉ mỗi mình ông mới có thể lột tả hết những đe doạ mà Hannibal muốn gây ra. 1 cái nhìn khiến người khác bị xoáy vào và mất phương hướng. 1 giọng nói khiến người khác lạnh toát mồ hôi vì run sợ và khiếp đảm. 1 cái đầu quá tinh khôn và sành sõi khiến kẻ khác phải e dè, nể phục và ghê tởm. Chưa, chưa bao giờ thấy ghê sợ và ám ánh trước 1 con người như thế. Triết lý và tội ác, nham hiểm và thấu đáo, lạnh lùng và bỡn cợt, đó chính là Hannibal Lecter.

Cốt chuyện phim chỉ là 1 cuộc truy tìm tên hung thủ đã ra tay giết người hàng loạt, sau đó lột da của họ 1 cách dã man, tàn bạo như kiểu thu gom chiến lợi phẩm. Nạn nhân đều là phụ nữ, những cô gái có khổ người mập mạp. Họ phải chịu 1 cái chết thê thảm và oan khốc. Đến khi con gái của bà Thượng Nghị sỹ là nạn nhân bị bắt cóc, cuộc truy quét mới bắt đầu bước vào 1 trận chiến thật sự. Trận chiến của tên tâm thần và những kẻ tỉnh táo. Nữ thanh tra đặc nhiệm Clarice Starling được phái vào cuộc điều trần nhằm lôi kéo manh mối từ bác sỹ Hannibal. Mối liên quan? Vì chúng đều là những tên tâm thần nguy hiểm. Do đó hành vi và thái độ tên hung thủ cần được phân tích hết sức cẩn thận, mang tính chuyên môn cao để khai thác tối đa những đầu mối quan trọng cũng như đánh giá đúng “tầm cỡ” tên tội phạm vô cùng nguy hiểm đó. Cả Clarice và Hannibal đều đạt được những mục đích cá nhân trong cuộc chiến cam go đó: SỰ IM LẶNG CỦA BẦY CỪU.

Clarice phải chịu nỗi ám ánh nặng nề suốt 1 thời gian dài bởi những tiếng kêu xé lòng của những chú cừu non bị mổ thịt từ khi còn là 1 đứa trẻ. Mặc dù đã cố gắng cứu chúng, nhưng Clarice đã không thể. Cô bất lực trước nỗi đau của kẻ khác mà dằn lòng không đặng. Chỉ là những con cừu vô hồn, vô cảm mà Clarice lại phải chịu đựng 1 nỗi đau to lớn trong tâm hồn. Không phải Clarice thánh thiện, không phải cô là 1 phụ nữ nhạy cảm yếu đuối, không phải cô trách cứ bản thân vì lỗi lầm quá khứ. Đơn giản vì Clarice không vượt qua được NỖI SỢ HÃI của chính mình. 1 nỗi sợ hãi rất CON NGƯỜI. Đó là những khoảnh khắc mang lại 1 sự khiếp sợ khôn nguôi, 1 nỗi kinh hoàng bất chợt đến và không dễ dàng ra đi. Chúng tồn tại hiển hiện đâu đó trong mỗi con người, làm đau khổ, hành hạ tinh thần, thậm chí làm suy sụp và trở thành 1 nỗi ám ánh không tên. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ: CHÚNG VÔ HÌNH. Bản chất sự việc bị che lấp bởi những sự kiện có tên cụ thể khác, làm chúng ta vô hình chung bị đánh lừa, bị ảo giác rằng nỗi sợ hãi ấy rồi sẽ qua đi, nếu ta làm 1 điều gì đó “thiện mỹ” để bù đắp lại. Kết quả: THẤT BẠI. Và chỉ duy nhất khi ta dám đi tìm nỗi sợ hãi đó, đối diện 1 lần duy nhất với nó và hạ gục nó bằng chính sự tỉnh táo, can đảm của mình, khi đó tự nhiên như hơi thở: CHÚNG SẼ IM LẶNG MÃI MÃI. Clarice cho rằng cô bị ám ảnh bởi những tiếng kêu đau đớn thảm thiết. Clarice nghĩ rằng chỉ cần cứu được con gái bà Thượng Nghĩ Sĩ, nghĩa là cô làm được 1 việc tốt, thì nỗi ám ánh những chú cừu năm xưa sẽ được xoá sạch. Thật ra việc cô phải làm không phải như thế, mà là dám can đảm đối đầu với tên hung thủ điên cuồng, khám phá ra bản chất nỗi ham muốn thèm khát của chúng, để ngăn chặn tội ác ngay từ điểm khởi nguồn. Tương tự, trước đây không phải cô sợ tiếng kêu của những con cừu non đó, mà là sự dã man, tàn nhẫn của những tên mổ thịt cừu. Đó mới chính là căn nguyên và giải pháp cho 1 tâm hồn THANH THẢN. Và Clarice đã tìm ra chân lý cuối cùng đó, nhờ: bác sĩ tâm thần –tên tội phạm nguy hiểm Hannibal Lecter.

Hannibal, 1 bác sỹ chuyên khoa tâm thần. Chính vì thế không ai hội đủ kinh nghiệm và khả năng nhận xét về bản chất tâm lý của con người thấu đáo như ông. Với ông, con người trong thế giới này đều bị ức chế thần kinh do những ham muốn và thèm khát phàm tục, nên TẤT CẢ ĐỀU GIẢ DỐI. Ai cũng cố che đậy những câu chuyện khát khao riêng tư, ai cũng dằn nén nỗi đam mê cuồng nhiệt bên trong, thậm chí giả lơ trước những nỗi đau ám ảnh của chính mình. 1 kiểu chối bỏ và đánh mất bản chất của cái tôi. Chỉ có những con người bệnh tâm thần mới thật sự là họ, sống bộc lộ và bệnh hoạn nhất. Mặc dù để rồi tự đào hố chôn mình trong sự buông thả thái quá bản năng. Hannibal hành động điên cuồng dã man, vô nhân tính, rất nguy hiểm vì đó là những âm mưu có mục đích và tính toán kỹ lưỡng đến từng chi tiết, không bộc phát từ bản năng chút nào. Chúng được kiểm soát chặt chẽ và có mục đích hẳn hoi. Hannibal không còn là con bệnh mà là kẻ biết tận dụng căn bệnh để hành động theo ý muốn 1 cách khôn ngoan và xảo quyệt nhất. Chỉ đến khi tiếp xúc với thanh tra Clarice, ông mới biết vẫn còn đó 1 cánh cửa khác để ông thấy sự hiềm nghi ám ảnh mình lâu nay được ngơi nghỉ và xoa dịu bớt đi. Tiếc rằng sau nhận thức đó, Hannibal lại hành động theo kiểu TRẢ THÙ, nên phần 1 của “THE SILENCE OF THE LAMB” vẫn không khép lại được với tội ác mới của ông.

Ngay cả sau khi nhận được rất nhiều giải thưởng lớn như Oscar, “The silence of the lamb” vẫn được xếp vào danh sách phim “kinh dị”. Thật ra, tư tưởng của phim chẳng kinh dị, phi khoa học chút nào. Ngược lại, bộ phim vạch trần rất thật bản chất của tội ác bên trong của những kẻ tâm thần nguy hiểm và cả cách con người đối diện với những tội ác đó. Thành công của phim còn phải kể đến sự đóng góp xuất sắc của Anthony Hopkins, Jodie Foster, cũng như đạo diễn Jonathan Demme, đặc biệt là tác giả tiểu thuyết cùng tên được chuyển thể Thomas Harris.