Zhang Yi Mou

Trương Nghệ Mưu sinh ra và lớn lên tại tỉnh Thiểm Tây – Tây An, thuộc miền Bắc Trung Quốc. Cha của ông bị mọi người dè bỉu vì đã từng phục vụ cho Quốc Dân Đảng. Trương Nghệ Mưu nhớ lại, khi ông 6 hay 7 tuổi, ông vô tình tìm được trong ngăm kéo của mình một cái cúc áo bằng đồng thau. Ông liền đưa cho mẹ, thì ngay lập tức mẹ ông vứt nó đi vì trên ấy có in hình cờ Quốc Dân Đảng. Năm 1974, Trương Nghệ Mưu đã mua một chiếc máy camera và bắt đầu đưa những tấm hình của mình lên các tờ báo địa phương. Ông chăm chỉ tìm tòi và học hỏi những kỹ thuật từ sách vở. Trương Nghệ Mưu gia nhập vào Học viện Điện Ảnh Bắc Kinh khi 27 tuổi, lớn hơn 5 tuổi so với giới hạn cho phép. Tuy nhiên, Trương Nghệ Mưu đã gặp Bộ trưởng Văn Hóa mong ông xem xét qua hồ sơ của mình với những tác phẩm tuyệt vời nhất của bản thân, Trương Nghệ Mưu đã được xét duyệt gia nhập vào Học viện Điện ảnh Bắc Kinh.:image1:

Sau khi tốt nghiệp ra Học viện, công việc đầu tiên của Trương Nghệ Mưu là làm một nhà quay phim. Ông đã hợp tác cùng đạo diễn Trần Khải Ca quay bộ phim Yellow Earth vào năm 1984. 1987, Trương Nghệ Mưu đã đạo diễn bộ phim đầu tiên của mình, Red Sorghum (Cao lương đỏ). Trong bộ phim này, bản thân Trương Nghệ Mưu cũng tham gia diễn xuất. Ông đã mời Khương Văn, một đạo diễn và diễn viên tài năng của điện ảnh Trung Quốc cùng với nữ diễn viên Củng Lợi, người đã trở thành “dấu ấn riêng” của Trương Nghệ Mưu. Bộ phim tuy ngắn nhưng đã đạt được một thành công rực rỡ với doanh thu 75 triệu nhân dân tệ trong suốt năm ấy. Nhưng bộ phim cũng đã gặp phải những khó khăng khi bị chính phủ Trung Quốc lên tiếng cho rằng phim đã làm “ô uế tinh thần” với hình ảnh những kẻ thổ phỉ hung hãn, thô tuy. Tuy nhiên, Trương Nghệ Mưu cũng đã làm một thỏa hiệp khi lồng vào đấy một câu chuyện kháng Nhật của nhân dân Trung Quốc. Red Sorghum cũng đã thể hiện hình ảnh người phụ nữ truyền thống đứng lên chống lại sự đàn áp của kẻ thù và cả sự đam mê tình dục. Đây là những điều mới mẻ đối với điện ảnh Trung Quốc vì trước đó, những điều này chưa hề xuất hiện trong bộ phim nào. Red Sorghum đã mang đậm có một hình ảnh tràn đầy màu đỏ trong suốt cả bộ phim, một hình ảnh đặc trưng về kỹ thuật mô tả một đặc điểm riêng trong phong cách của Trương Nghệ Mưu. Ông nói: “Trong khi mày đỏ là màu của cuộc sống, thì nó cũng là màu của cái chết.” Bộ phim được Trương Nghệ Mưu cải biên từ tiểu thuyết “Gia tộc cao lươnng đỏ” của nhà văn Mạc Ngôn.

Năm 1989, Trương Nghệ Mưu cho ra đời bộ phim Ju Dou (Cúc Đậu), một câu chuyện về người vợ phản nghịch tại một vùng thôn quê Trung Quốc năm 1920. Lần này Trương Nghệ Mưu tiếp tục cam đoan bộ phim sẽ được dựa theo đúng nguyên tác của tiểu thuyết được xuất bản năm 1940. Nhưng phim vẫn bị chính phủ Trung Quốc cấm trình chiếu trong một thời gian dài. Cúc Đậu là một người vợ phản nghịch đã có một mối quan hệ bất chính với đứa cháu trai của người chồng hung bạo. Nhân vật người chồng ấy cũng là một đặc trưng cho những nhân vật nam lớn tuổi khác trong các tác phẩm sau này của Trương Nghệ Mưu.

Với Raise the Red Lantern (Đèn lồng đỏ treo cao), lại một lần nữa khán giả sẽ bắt gặp hình ảnh người phụ nữ kiên cường trước áp lực của người chồng. Trong bộ phim này, nhân vật người chồng khá đặc biệt vì khán giả sẽ không thể nào thấy được khuôn mặt của ông ấy. Ông treo những chiếc đèn lồng đỏ trên nhà của bà vợ nào thì đêm ấy ông sẽ đến đó ngủ. Dựa theo tiểu thuyết “Phu thê thành đàn” của nhà văn Tô Đồng, hình ảnh những chiếc đèn lồng đỏ là điều mà Trương Nghệ Mưu muốn gửi tới khán giả “một vật tượng trưng cho sự áp bức” đối với cácbà vợ. Raise the Red Lantern cũng đã bị cấm tại Trung Quốc trong một khỏang thời gian dài.:image2:

Cũng trong thời gian này, Trương Nghệ Mưu lị di với với vợ của mình. Có những tin đồn không hay cho rằng Củng Lợi là kẻ thứ ba đã khiến gia đình ông tan vỡ. Việc đình chỉ Ju Dou và Raise the Red Lantern không được trình chiếu tại tất cả các rạp ở Trung Quốc đã tạo nền tảng để Trương Nghệ Mưu cho ra đời The Story of Qiu Ju (Thu Cúc đi kiện), bộ phim này là “mưu đồ” mà Trương Nghệ Mưu muốn xây dựng lại sự nghiệp điện ảnh của mình cũng như ngầm nói với chính phủ Trung Quốc rằng hãy bãi bỏ lệnh cấm đối với phim của ông.

The Story of Qiu Ju, câu chuyện kể về một người phụ nữ nông dân đã đi hết từ cơ quan này đến cơ quan nọ dưới cái chế độ quan liêu thời bấy giờ để tìm cách buộc tội kẻ đứng đầu nông trại đã hành hạ chồng của mình. Bộ phim lấy hình ảnh ngày nay tại Trung Quốc. Trương Nghệ Mưu đã cố gắng hết mức để có thể đạt được những hình ảnh sống động thật sự cho việc quay phim bằng nhiều camera được dấu cùng những máy lái tự động để quay những cảnh thật sự tại địa phương. Chính phủ đã gửi đến bộ phim rất nhiều giải thưởng và được xem là “một bộ phim xứng đáng với chủ trương của chính phủ làm một phương tiện truyền thông đại chúng.”

Năm 1994 , To Live (Sống) và một lần nữa Trương Nghệ Mưu đi khá xa với một câu chuyện miêu tả sự tiêu cực dưới chế độ đen tối của Mao Trạch Đông. Một cuộc sống đầy khắc nghiệt và tàn nhẫn với sự diễn xuất vô cùng tuyệt vời của Cát Ưu và Củng Lợi. So với tiểu thuyết “Sống” của nhà văn Từ Hoa, Trương Nghệ Mưu đã cải biên bộ phim nhẹ nhàng hơn nhiều so với nguyên bản. Trong tiểu thuyết của Từ Hoa, cả gia đình Phú Quý tất cả đều ra đi kể cả vợ, con rể, thằng cháu trai chỉ còn mình Phú Quý bơ vơ một mình. “Sống” tính đến nay được xem là bộ phim xuất sắc nhất của Trương Nghệ Mưu.

Đầu năm 2003, Trương Nghệ Mưu nổi lên với bộ phim võ hiệp đầu tiên của mình, Hero (Anh hùng). Với tham vọng đọat giải Oscar :image3:ớc ngòai hay nhất, bộ phim đã được đầu tư với một số tiền khổng lồ, lớn nhất từ trước đến nay trong lịch sự điện ảnh Trung Quốc. Câu chuyện nói về thích khách Vô Danh cực khổ cả đời luyện võ để hòng ám sát Tần Thủy Hòang, nhưng cuối cùng anh đã nương tay chỉ vì hai chữ Thiên Hạ. Cảnh quay trong phim đẹp với những màu sắc tượng trưng cho từng câu chuyện mà Vô Danh và Tần Thủy Hòang đàm đạo.

Trong năm 2004 này, Trương Nghệ Mưu sẽ giới thiệu khán giả bộ phim “Mai Phục 10 Hướng” với sự tham gia diễn xuất của Lưu Đức Hoa, Chương Tử Di, Kim Thành Vũ….Là bộ phim võ hiệp thứ 2 của Trương Nghệ Mưu sau Anh Hùng và đã làm lễ chính thức đóng máy tại Bắc Kinh vào ngày chiều ngày 14/1/2004 vừa qua.