2005: năm vét sòng điện ảnh Việt

LTS: Nổi bật và được xem là xôm tụ nhất ở lĩnh vực văn hoá – giải trí trong năm qua chính là bước khởi đầu lạc quan của thị trường phim Việt, bên cạnh những ồn ào bề nổi, sự èo uột, bão hoà hoặc không mới mẻ hơn gì của ca nhạc, sân khấu, thời trang… Vì thế, trong số báo tất niên – tân niên này, mời bạn đọc cùng SGTT thử nhìn lại một năm điện ảnh Việt Nam (phim truyền hình sẽ thực hiện riêng) qua chuyên đề Một năm rộn ràng phim Việt. Có thể gọi điện ảnh trong nước năm 2005 là vậy khi không khó để thấy: tất cả các phim được sản xuất trong năm qua và cả việc “xây dựng, chuẩn bị” cái gọi là công nghệ điện ảnh hiện giờ của các hãng phim – tư nhân lẫn Nhà nước – đều làm theo kiểu “vét sòng” – vét tất tần tật các khâu, thành phần trong suốt quá trình hoàn thành một bộ phim.

Không vét sao được khi nhìn lại, cái “nền” cũng như số lượng nhân sự giỏi nghề của điện ảnh Việt không đếm được bao nhiêu và chất lượng kịch bản luôn là cái cớ để nhiều đạo diễn, hãng phim đổ thừa cho nguyên nhân vì sao phim… dở. Bỏ vốn lớn ra làm phim, nhất là các hãng phim tư nhân với kinh phí đầu tư ít nhất 2 tỉ cho một bộ phim, họ luôn phải ở trong tình trạng thấp thỏm làm sao thu hồi được vốn và kiếm lời. Vậy nên mới có chuyện “vét sòng” càng nhiều càng tốt để thu hút khán giả!

Vét không bỏ sót

“Sao” ở đây không chỉ là ca sĩ, người mẫu… để bù đắp phần thiếu hụt ở khâu diễn viên, mà bao gồm cả những người giỏi ở các khâu khác như quay phim, chủ nhiệm, thư ký trường quay, hoá trang…

Chỉ nói riêng 5 phim đang và chuẩn bị trình chiếu hiện giờ đã thấy rõ chuyện vét sòng ráo riết đến mức nào. Thập tự hoa vét ca sĩ Nguyễn Phi Hùng, Phương Thanh, người mẫu Thuỷ Hương, Ngân Hà cho các vai chính. Ca sĩ Duy Mạnh cũng được mời vào dàn diễn viên chính trong phim Đẻ mướn cùng hoa hậu Hà Kiều Anh. Hồn Trương Ba da hàng thịt gom được ca sĩ Minh Thuận, người mẫu Anh Thư. Hứa Vĩ Văn, Đức Tiến, Ngô Thanh Vân… làm “sáng” màn hình với Chuyện tình Sài Gòn ; riêng cô ca sĩ – người mẫu này có thêm vai chính trong 2 trong 1 . Phương Thanh sau Khi đàn ông có bầu , ăn khách đến mức mùa này, lập kỷ lục với 3 vai quậy tưng màn ảnh rộng.

Ca nhạc dù “xèo” vẫn “nóng”, khán giả vẫn đặc biệt quan tâm, nên việc đưa các sao này vào tầm ngắm, sắm vai chính cho phim mới nào đó luôn là chọn lựa hàng đầu của các nhà sản xuất, đạo diễn ngay từ khi phim mới chỉ là ý tưởng và còn trên giấy… kế hoạch. Khán giả không còn lạ gì khi thấy những gương mặt chuyên cầm micro hát chuyển sang cầm… cả xấp kịch bản dày cui. Để rồi lần lượt Quang Dũng, Nguyễn Phi Hùng, Phương Thanh, Lam Trường… có hẳn những vai chính long lanh trên màn bạc, khiến các diễn viên chuyên nghiệp, sinh viên trường điện ảnh phải “chết thèm” một cơ hội trong mơ như thế.

Không chỉ vét diễn viên, người mẫu, các nhà làm phim cũng đang ráo riết vét… đạo diễn vì tìm được người biết làm phim ăn khách không dễ. Chỉ cần nhà sản xuất thấy “tố chất” này, dù ít hay nhiều trong một sản phẩm đã làm, lập tức đạo diễn đó sẽ được săn lùng, ngã giá đến chóng mặt. Đào Duy Phúc sau Chiến dịch trái tim bên phải , đã được mời ngay cho 2 trong 1 với “giá làm việc” hậu hĩ, dù anh đang thuộc “biên chế” hãng phim Truyện 1 Việt Nam. Lê Hoàng của hãng phim Giải Phóng cũng đang có hợp đồng thực hiện một loạt phim cho Thiên Ngân, sau Nữ tướng cướp là Trai nhảy, Đợi chuông reo rồi sẽ bắn …

Giới làm phim cũng đang có chiến dịch săn tìm kịch bản và khi Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư vừa gây chú ý, hãng phim Việt của đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình đã tức tốc đánh xe xuống tận Cà Mau để thương lượng mua độc quyền bằng được tác phẩm để chuyển sang kịch bản làm phim. Nhà văn Trần Thuỳ Mai trong năm vừa qua được “vét thành phim” tới ba truyện ngắn: Gió thiên đường, Thập tự hoa và Trăng nơi đáy giếng.

Cái gì cũng vét sòng, thành ra khó mà có được sản phẩm chất lượng cao. Năm vừa qua cũng là một năm rộ lên làn sóng khán giả lên tiếng chỉ trích và đòi hỏi nhiều về chất lượng phim Việt, nhất là ở bộ phim “hô biến” từ phim truyền hình 16 tập sang phim chiếu rạp 90 phút: 39 độ yêu. Ai cũng hoan hô công nghệ mới, nhưng nói gì thì nói, cái chuẩn nghệ thuật vẫn phải được tôn trọng, giữ nguyên và bộ phim phải đảm bảo được những yêu cầu về kỹ thuật: hình ảnh, âm thanh, cấu trúc phim, đường dây câu chuyện…, chứ không phải kiểu xài “công nghệ” rồi bỏ rơi chất lượng!

Không ít người đã khấp khởi mừng khi thấy điện ảnh Việt năm qua đã ý thức được chuyện xây “móng” và đã có những dự án triển khai cụ thể trong việc xây dựng các phương tiện phục vụ cho phim như: đầu tư phim trường (Cánh đồng ước mơ của TVM, BHD, Chánh Phương Film…), sự ra đời của các công ty làm hậu kỳ, dựng phim (Fanatic, Digital Magic Việt Nam), xây mới rạp (Galaxy, BHD, Phương Nam Corporations…)… Phim Việt đã được triển khai một cách chuyên nghiệp ở khâu sản xuất nhưng những gì bày ra trong năm qua đã khiến nhiều người phải lo lắng, bởi phim Việt chưa kịp có nghệ thuật thì đã sớm nhuốm mùi tiền! Nhiều hãng phim tư nhân xuất hiện hơn trước là tín hiệu vui cho thị trường điện ảnh, thế nhưng sự nhạy bén với những phương thức kiếm tiền của các nhà sản xuất bằng mọi cách, mọi giá; từ việc nhảy xổ vào tranh nhau khai thác những đề tài giật gân (gái, cướp, người mẫu, đồng tính…), hay “chơi cú lừa” kiểu hô chắc nịch quay phim nhựa nhưng xài kỹ thuật số hoặc Betacam như truyền hình, đến chuyện quảng bá, lăng xê, “bơm hơi” một cách quá đáng cho phim khiến tâm lý người xem quả thật bị mất niềm tin. Không ít bộ phim đ㠓chết” vì quảng cáo không đi cùng chất lượng như 39 độ yêu, 1735 km …

Thẳng thắn mà nói, điện ảnh Việt cho đến thời điểm này, dù có ỳ xèo rộn ràng bề nổi hay ít nhiều có ý thức chuyên nghiệp, thì rõ ràng vẫn chưa xuất hiện chân dung một thế hệ đạo diễn trẻ đúng nghĩa. Một vài gương mặt sáng giá, được ưu ái kỳ vọng hiện giờ thực chất đang làm công việc như những nhà sản xuất phim trẻ mà thôi, dù họ mang danh “đạo diễn”, bởi chưa thực sự đem lại luồng gió mới mẻ về tư duy cũng như cách thể hiện cho các sản phẩm ra mắt của mình. Trước thềm năm mới, dành cho thế hệ mới của điện ảnh Việt một câu hỏi: Có mất lòng và tự ái không khi các bạn – đạo diễn trẻ, hiện chỉ được nhìn nhận như là những người “chế tạo” phim chứ không phải “sáng tạo”?!

Tác giả: Phan Cao Tùng

Trích báo Sài Gòn Tiếp Thị

[http://www.sgtt.com.vn]