Đây là bài viết của nhà phê bình phim RICHARD CORLISS đăng trên tạp chí TIME vào tháng 12 năm 2006 .
*************************************
Oh, các độc giả rất là “kính trọng” chúng tôi– lúc thì gọi chúng tôi là không có cảm tính khi chúng tôi chê một phim nào đó mà họ thích, lúc thì cho là chúng tôi giả vờ làm cao khi chúng tôi khen một phim nào đó mà khán giả không thèm để mắt đến . Các nhà xuất bản thì rất là quý bài viết của chúng tôi mặc dù họ vẫn thích đăng tin tức về diễn viên hơn là đăng bài phê bình của chúng tôi . Những hãng phim thì rất là xem trọng chúng tôi, dù đôi khi họ không mời chúng tôi đến xem một phim nào đó mà họ mời riêng các nhân vật khác đến xem .
Đó là số phận của một nhà phê bình phim trong suốt 11 tháng trong một năm . Nhưng đến tháng 12 thì chúng tôi lại có một chức năng mà mọi người coi trọng . Bạn bè thì hỏi ý kiến chúng tôi là nên xem phim nào vào các ngày nghỉ lễ cuối năm . Giới truyền thông thì trang trí đẹp đẽ cho các bài phê bình thêm lôi cuốn hơn . Các hãng phim thì mời mọc chúng tôi đến xem những phim chưa được ra mắt với ai . Từ tháng 1 đến tháng 11 , sự hiện diện của chúng tôi ở các buổi chiếu phim là sự bất lợi đối với phim nào “kém may mắn “ bị chúng tôi “nhắm trúng” . Nhưng riêng tháng 12 thì những bài phê bình của chúng tôi được xem trọng, nhất là những phiếu bầu của chúng tôi là cách quảng bá tốt nhất .
Đây là mùa trao giải của các nhà phê bình phim . Năm ngày thì có 5 nhóm phê bình lựa chọn ra những phim mà họ cho rằng hay nhất trong năm, những diễn viên, đạo diễn tài năng nhất trong năm . Không còn bao lâu nữa thì những “lời tán tụng” của chúng tôi sẽ trải đầy trên khắp mọi mặt báo . Hôm nay, nếu ghé thăm trang web của báo New York Times, bạn sẽ thấy hình ảnh quảng cáo dành chop him “The Queen” , phim kể về phản ứng của gia đình hoàng gia Anh về cái chết của công nương Diana . “Sẽ thắng … nữ diễn viên xuất sắc nhất … Kịch bản hay nhất …Được chọn bởi hội đồng phê bình phim của New York” Từng chữ của chúng tôi sẽ chui lọt vào đầu óc của ban giám khảo Viện Hàn Lâm . Nếu mà lời nói của chúng tôi chưa lọt vào đầu họ, thì các hãng phim sẽ nhắc nhở họ lần nữa bằng cách tăng quảng cáo gấp đôi tại các tờ báo, trang web của Daily Variety và The Hollywood Reporter .
Bạn biết rồi đó, trong 6000 nhân vật có quyền bầu cử giải Oscar, thì đâu có phải tất cả mọi người đều đã xem qua hết hàng trăm phim để xem phim nào đáng bầu cử cho giải Oscar đâu . Còn chúng tôi, chúng tôi xem phim để kiếm sống mà . Ban giám khảo giải Oscar cần những lời phê bình của chúng tôi, để hướng họ đến những phim nào đáng xem, đáng được đề cử . Chúng tôi, những nhà phê bình, ở thời điểm trao giải phim, là những “cô Tấm” chọn lọc gạo thóc ra riêng .
Tôi là một thành viên của hội đồng phê bình phim New York, đã dự họp vào thứ Hai vừa qua để chọn lựa ra phim hay nhất trong năm . Công việc của chúng tôi rất đơn giản : xé một tờ giấy màu vàng ra nhiều mảnh nhỏ , viết tên 1 hoặc 3 phim vào mỗi mảnh giấy đó; chờ cho những tên phim đó được đọc to lên, xếp thành từng bảng riêng; rồi lại bầu chọn lần nữa và cứ thế để cuối cùng chọn ra một phim cho một hạng mục nào đó, sau đó lại tiếp tục làm như thế với hạng mục khác . Công việc này rất là hứng thú như là khi chúng tôi điền các bản khai thuế vậy đó . Lúc mà hào hứng nhất là khi chúng tôi bầu chọn phim suất sắc nhất là khi phim “The Queen” và “United 93” đều có phiếu bầu bằng nhau trong cả 4 lần bầu chọn . Rồi chúng tôi họp lại lần nữa bàn bạc xem có nên bầu chọn lần thứ 5 hay là tuyên bố 2 phim này đồng hạng . Cuối cùng thì nhà phê bình phim Jim Hoberman của tờ báo Village Voice tuyên bố một câu “ Cả hai phim đó là một phim thôi”
Chúng tôi quyết định bầu chọn lại một lần nữa, và phim “United 93” thắng giải với số phiếu bầu chỉ nhỉnh hơn “The Queen” một chút xíu . Đây là quyết định mà khán giả sẽ cho rằng chúng tôi thiên vị cho những phim quay tại chính thành phố của chúng tôi . Chúng tôi, những thần dân của New York thì chọn phim về lỗ hổng chưa được đắp tại thành phố của chúng tôi . Hội đồng phê bình phim tại Boston thì chọn phim“The Departed” của đạo diễn Martin Scorsese (được quay tại Boston) . Hội đồng phê bình phim của Los Angeles thì chọn phim “Letters from Iwo Jima” (quay tại California) . Nhưng cũng không hẳn chúng tôi chọn lựa theo bản tính thiên vị quê hương . Hội đồng phê bình phim New York trên mạng đã chọn phim “The Queen” , và hội đồng phê bình phim toàn quốc (NSFC) – không ai biết thành viên gồm những ai, nhưng họ bầu chọn tại New York – đã chọn phim “Letters from Iwo Jima” . (Bạn có thể tìm bản danh sách tại các website của mỗi hội đồng phê bình phim) .
Như vậy thì Hollywood đã có 3 phim để xem và tranh cãi . Những người khác có thể cho thêm vào những phim sau : “Babel”, “Dreamgirls”, “Volver”, hoặc có thể là phim độc lập “Little Miss Sunshine” , đây là phim nặng ký ẩn hình giống như phim “Crash” của năm ngoái . Năm nay có nhiều phim được chú ý hơn , trong buổi bầu chọn phim của hội đồng phê bình phim New York thì 12 giải được trao cho 11 phim khác nhau, chỉ riêng “The Queen” là thắng 2 giải . Mặc dù chúng tôi hoàn toàn không để ý đến nhưng 11 phim đó lại được phát hành bởi 10 hãng phân phối phim khác nhau, chỉ có hãng Warner Bros là có 2 phim thắng giải ( phim “The Departed” và “Happy Feet” )
Những năm không có phim nào nắm chắc phần thắng, thì hội đồng giám khảo Viện Hàn Lâm cần phải tham khảo bảng trao giải của các nhà phê bình phim một cách kỹ càng hơn . Vậy nên ban giám khảo Viện Hàn Lâm sẽ nghe theo chúng tôi . Tại sao tôi lại chắc chắn như thế ? Dĩ nhiên tôi có nghiên cứu để chứng minh điều đó .
Đây là nghiên cứu của tôi . Tôi đã xem lại bản danh sách thắng giải 4 năm qua của 5 nhóm phê bình phim . Bao gồm : Boston, L.A , Ủy Ban Phê Bình Phim Toàn Quốc (NBR), Hội Đồng Phê Bình Phim Toàn Quốc (NSFC) và tại New York . Trong mỗi nhóm, tôi xem xét 6 hạng mục chính : phim, đạo diễn, diễn viên nam, diễn viên nữ, diễn viên nam phụ, diễn viên nữ phụ – để xem các giải đó có đi chung với giải Oscar hay không . Rồi tôi dùng cách tính toán của riêng mình, tôi tự gọi nó là “bảng điểm Oscrit” . Xét ra rằng các nhóm phê bình phim đã đưa ra hơn phân nửa các đề cử cho giải Oscar và họ thường nói trước được các giải thưởng . Ví dụ như năm ngoái, nhóm phê bình phim của Boston đã trao giải cho chính 3 giải của Oscar ( Philip Seymour Hoffman trong phim “Capote” thắng giải nam diễn viên chính suất sắc nhất, Reese Witherspoon trong phim “Walk the Line” thắng giải nữ diễn viên chính suất sắc nhất, và Ang Lee cho giải đạo diễn phim “Brokeback Mountain” ) . Cũng chính nhóm này đã chọn ra được 3 đề cử của giải Oscar ( “Brokeback Mountain” cho giải phim hay nhất, Paul Giamatti trong “Cinderella Man” cho giải nam diễn viên phụ, và Catherine Keener trong “Capote” cho giải nữ diễn viên phụ) . Riêng hội đồng phê bình phim của L.A thì 2 giải thắng và 4 đề cử .. v.v ..
Theo bản dò xét của tôi thì hội đồng phê bình phim Toàn Quốc (NSFC) là hội đồng đoán giải hay nhất (được 27 điểm trên bảng điểm Oscrit) . Tiếp sau đó là Ủy ban phê bình phim toàn quốc (NBR)( 25) . L.A (24) . Boston (23) và New York (20) . Có thể hội đồng NSFC chiếm lợi thế hơn vì họ bầu chọn vào tháng 1, khi mà đa số các hội đồng phê bình khác đã bầu chọn hết rồi . Lâu lâu thì các nhà phê bình phim vẫn trao giải cho những phim mà ban giám khảo Viện Hàn Lâm không để ý đến, ví dự như phim “Far from Heaven” của năm 2002 hoặc phim , “A History of Violence” của năm ngoái . Nhưng đó là ngoại lệ, không phải luật lệ . Nói tóm lại, 5 nhóm phê bình tôi nói ở trên là những nhà “dự báo thời tiết” đáng tin cậy của các đề cử tại giải Oscar .
Trong vài tuần lễ sắp tới đây, những người làm công vụ quảng bá phim ảnh sẽ rào sát theo các giải của chúng tôi . Những nhân vật thắng giải sẽ phải tập luyện lời diễn văn nhận giải tại buổi trao giải của các nhà phê bình, và dĩ nhiên họ sẽ giữ lại những lời lẽ hay nhất để lỡ có thắng giải tại đêm Oscar thì cũng có cái mà dùng . Còn chúng tôi, chúng tôi sẽ lại chui lại cái lỗ của mình, hạnh phúc với những công việc của mình . Bạn thấy đó, chúng tôi cũng quan trọng, nhưng mỗi năm chỉ được một lần, khi mà lễ trao giảo Oscar gần kề . Chúng tôi không nghĩ rằng nhiệm vụ của chúng tôi là đưa ra trước những đề cử giải Oscar . Chúng tôi chỉ hứng khởi khi viết về những phim chúng tôi yêu thích khiến khán giả đi xem, suy nghĩ về những phim hay, đó là những giải thưởng đối với chúng tôi .
2003-2023