Tôi đến với “Lọ lem hè phố” trong một dịp tình cờ. Nếu nói theo ngôn ngữ của một nhà phê bình thì quả là do sự tò mò, nhưng nói một cách công tâm thì trong đó có cả tâm trạng muốn giải trí. Tôi đi với con gái út mười chín tuổi của tôi, mà rủ được tôi đi, nó hả hê lắm, vì: “Đã lâu lắm rồi, mẹ đâu có biết coi phim chiếu rạp nó đã như thế nào”. Nó thuyết phục tôi như vậy. Mà chuyện đi coi phim như thế thì có gì đáng nói, nếu như sau đó không bùng nổ những cuộc tranh luận khá ầm ỹ trên báo chí khiến con gái út của tôi ngạc nhiên: “Sao kỳ vậy mẹ?” Và đây là điều cứ đeo đẳng đứa con gái út của tôi mãi.

Thoạt đầu tôi cũng có cảm giác giống cháu: chuyện chẳng có gì mà ầm ỹ. Sau rồi, những ý kiến khen, chê (mà chê là chủ yếu) đăng hầu như trên khắp các mặt báo đã lôi kéo tôi theo lúc nào không hay.

Nghệ thuật vốn là một hình thái ý thức xã hội, một công cụ nhận thức, một “vũ khí tư tưởng” với cách nhận thức cuộc sống mang những nét riêng, có tính đặc thù so với các hình thái ý thức xã hội khác như triết học, đạo đức, tôn giáo. Ai cũng biết rằng một trong những điều kiện đầu tiên của nghệ thuật là cái đẹp. Thiếu cái đẹp thì không thể có nghệ thuật. Dù đó là câu truyện về một cô công chúa tuyệt thế hay là về một mụ phù thủy ghê tởm, dù đó là bức tranh vẽ bông hoa hồng đang chớm nở hay miêu tả một con cóc xù xì… Tất cả đều phải đẹp, vì nghệ thuật phải trình bày cái hiện có dưới ánh sáng của cái nên có, trình bày cái xấu qua cái nhìn về cái đẹp lý tưởng. Bởi thế, giá trị của một tác phẩm không phải chỉ ở chỗ nó phản ánh cuộc sống như thế nào, mà còn ở tác dụng thực tế của nó, nghĩa là không phải chỉ đóng khung lại trong phạm vi sáng tác, mà còn lan rộng ra đến phạm vi thưởng thức; và chính ở khâu thưởng thức, tác phẩm mới có ý nghĩa thực tế của nó. Một tác phẩm nghệ thuật chỉ thực sự là tác phẩm khi nó có người thưởng thức. Vậy mà hầu như bỏ qua yếu tố thực tế xã hội bộ phim đã kéo được khán giả tới rạp, các ý kiến chỉ trích dễ gây cho người ta cái cảm giác đó là những gáo nước lạnh được dội tới tấp, khiến những người không cứng bóng vía sẽ buông xuôi, không còn muốn làm việc nữa. Mà ca sĩ Quang Dũng cũng đã tâm sự đấy thôi: Quang Dũng đã làm việc hết sức mình, nhưng để rồi buồn quá, sự làm việc của mình đã không được đón nhận.

Tôi không phải là người hâm mộ ca sĩ Quang Dũng, nhưng tôi cảm nhận được sự ngậm ngùi lẽ ra không đáng có ấy.

Tôi đã từng xem đi xem lại ba lần không biết chán phim “Người tuyết” được chiếu cách đây không lâu trên kênh truyền hình VTV1 mà không thấy gợn chút nào dẫu nó đầy những điều phi lý từ đầu tới cuối. Ngay cả những bộ phim đoạt giải Oscar, phải đâu không có những chi tiết vô lý. Có ý kiến nêu cụ thể chi tiết cô gái nhảy trợt té khi thử giày trong tiệm giày sang trọng (trong phim “Lọ lem hè phố”) là vô lý. Nhưng cũng có cách cảm nhận rằng điều này là có thể đối với một cô”lọ lem” – dù đã quen nhảy để giúp vui cho người khác – lần đầu tiên được được làm “thượng đế” (dưới sự bảo trợ của một “thượng đế” khác). Nhưng đáng nói hơn cả là phải chăng lớp đông đảo khán giả kia đến rạp là do tò mò, là do đ㠓lỡ” coi tập I, giờ muốn biết “tập II nó ra làm sao”, hay hoặc tới rạp là bởi phim quy tụ nhiều người đẹp, bởi phim có nhiều cảnh ăn mặc tươi mát…? Đừng quên rằng đã từng có những bộ phim tập hợp cả các hoa hậu, vậy mà số khán giả có được bao nhiêu? và phải đâu chỉ có phim của đạo diễn Lê Hoàng là có cảnh ăn mặc hở hang?…

Có những ý kiến cho rằng “Lọ lem hè phố” là phim thiếu tính nghệ thuật, vậy thì nghệ thuật là gì? Nó gồm có những tiêu chí nào? Đã có một thời gian dài chúng ta quan niệm giá trị của một tác phẩm văn chương là nội dung quyết định hình thức, nếu quy ra điểm thì nội dung chiếm tới sáu, bảy điểm, số điểm ít ỏi còn lại là dành cho nghệ thuật. Quan niệm này đã dẫn tới sự ra đời của một dòng văn học minh họa chính trị và nó đã mau chóng bị đào thải. Chân lý có bước đi riêng của nó. Tới lúc người ta đã phải nhìn nhận nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm giống như hai mặt của một chiếc lá. Thiếu một mặt nào cũng không thể gọi là chiếc lá. Tới lúc người ta phải nhìn nhận một thực tế là không ai tìm tới một tác phẩm để xem nó dạy mình điều hay lẽ phải nào, mà trước hết là để thư giãn. Và vai trò của nghệ thuật chính là ở đây: bằng sự lôi cuốn, hấp dẫn riêng, tác phẩm dẫn dắt người xem đi vào thế giới của nó để từ đó, lay động một cách tự nhiên cái phần người của con người. Không lôi cuốn, tác phẩm sẽ không giữ được người ta ở lại với mình tới tận cùng, mà như vậy thì cái ý nghĩa giáo dục dẫu có sâu sắc tới cỡ nào liệu còn có tác dụng? Có những bộ phim được đánh giá cao, thậm chí được trao giải thưởng lớn, về nghệ thuật, nhưng khán giả lại không hưởng ứng; vậy thì nghệ thuật ấy phục vụ cho ai?

Đối với điện ảnh, tôi hoàn toàn là người ngoại đạo, vậy nên những khiếm khuyết tất nhiên hẳn phải có ở bộ phim “Lọ lem hè phố” xin để cho các nhà chuyên môn, ở đây, tôi chỉ nói lên sự cảm nhận chân thực của một khán giả thuần túy sau khi xem phim: đó là không hề cảm thấy mệt mỏi sau khi vãn hát, đó là một chút gì đó nhẹ nhàng thư thái sau một ngày làm việc, cùng một chút gì đó ấm áp khi nghĩ về những cảnh đời trong bóng tối, nhất là thân phận của các cô gái nhảy mà vốn không dễ gì chiếm được thiện cảm của những người hiền lương. Đưa người tới gần với người trong sự cảm thông, an ủi và ước mơ – tôi nghĩ đó là điều mà những người làm phim đã đạt được, và đây mới là điều đáng nói hơn cả. Có nhà phê bình nói rằng đến với “Lọ lem hè phố”, khán giả bị “tiền mất tật mang” mà không nói rõ là tật gì. Xem phim xong, rõ ràng là đâu có ai muốn làm gái nhảy, cũng đâu có ai muốn làm ma cô hay làm “má mì”.

Một tác phẩm đến với công chúng hiển nhiên sẽ được tiếp nhận với nhiều thái độ khác nhau, âu cũng là lẽ thường tình. Từ hồi phim “Gái nhảy I” trình làng, bao nhiêu lời khen, chê (mà cũng chê là chủ yếu), nổ ra ầm ỹ. Có cả những cuộc hội thảo chuyên đề về “Gái nhảy I” được tổ chức, để chỉ mổ xẻ về phim này, mà người làm ra phim không được mời(?!) Trong khi đó, khán giả đích thực của bộ phim hầu như không lên tiếng. Hình như đây cũng là một đặc điểm của con người Việt Nam thì phải: ai nói gì mặc ai, đường ta, ta cứ bước. Đến phim “Lọ lem hè phố”, họ cũng cứ thế, ai nói gì thì nói, họ lại kéo nhau đi xem. Vậy thì ánh sáng của các ngòi bút lý luận phê bình đã rọi chệch hướng chăng?

Người xưa có nói nghệ thuật vốn là chuyện ngàn đời, là của chung thiên hạ, ý kiến mỗi người mỗi khác, phân tích thì được chứ không nên chê mắng. Cần lắm thay sự công bằng với cái tâm trong sáng, và đây mới là điều còn lại mãi mãi.

YÊN THỦY

Topic

[deepblue_omParticipant]

Phải chi đạo diễn Lê Hoàng cũng duy nghĩ được như vầy …

[neoParticipant]

đọc đi đọc lại bài của chị knockoff (sorry, lâu nay tui cứ nghĩ là một anh), tôi thấy có nhiều điểm hay, chí lý lắm, nhưng câu này:

“Trong khi đó, khán giả đích thực của bộ phim hầu như không lên tiếng. Hình như đây cũng là một đặc điểm của con người Việt Nam thì phải: ai nói gì mặc ai, đường ta, ta cứ bước. “

thì tôi cảm thấy không ổn. Tui cũng chẳng định tiếp tục tranh cãi nữa, chuyện này cãi riết rồi nhàm. mà thật ra, LLHP cũng không đáng để tiếp tục tranh luận ầm ĩ nữa. Mọi người cũng đã thấy nó thật ra là thế nào

Chỉ có một điều thế này:

báo chí mình thật ra không có phê bình lý luận thực tâm. Điều đó làm khán giả hoang mang. Những bài viết giới thiệu phim mang tính nửa vời, vừa có vẻ giới thiệu, lại mang chút phê bình, lại thêm mắm muối triết lý nhân sinh (mà tui là một trong những người chuyên bị bệnh đó). Điều đó càng khiến cho phê bình lý luận phim chết.

LLHP tạo ra hai luồng dư luận rõ rệt: khen và chê. Không phải kiểu trước đây, phim VN chiếu ra, có vài ba bài báo giới thiệu, khen chê không rõ (vì khen thì hẳn khó khen rồi, vì phim chán quá, mà chê thì ai nỡ, giống như thấy cô gái xấu xí trong đám cưới thì cũng phải đanh nói “cô dâu hôm nay xinh nhé” chứ ai nỡ ác miệng bảo “cô dâu sao mà xấu hoắc” ngay trong lễ cưới họ thế. thôi thì để cưới xong, phim chiếu qua đợt, nói gì cũng được, hoặc không nói cũng được). Mà đầu tiên là người ta khen. Bao giờ cũng thế, phim VN dễ được khen lắm. Nhà báo Vn rất ưu ái nền điện ảnh nước nhà. Nhưng rồi, khi người ta ca ngợi quá một tác phẩm như thế, lẽ ra nó không đáng tán tụng như thế, thì phản ứng của khán giả chống lại bộ phim là lẽ thường. thế rồi, vì đã lỡ khen quá đà, người ta phải chê cho cân bình vậy. vậy là đập tơi tả. và vì tình nghĩa cũng có, tiền bạc chen vô cũng có, áp lực cũng có, nhiều bài ca tiếp tục tán dương bộ phim những điều mà bản thân bộ phim không có đến đáng sợ. Tôi chỉ cảm thấy buồn cười vì khán giả chẳng còn biết đâu là chuẩn mực cho cái gọi là nhân bản, đạo đức và cái đẹp.

Ngay từ bài đầu tiên tôi viết trên MB này, chắc là bài viết đầu tiên luôn vì tui coi phim này ngay buổi chiếu cho báo chí và fan hâm mộ của QD xem, tôi không hề đả kích bộ phim này. tôi vẫn giới thệiu bộ phim àny vui, xem cười được, nhưng mà sạn nhiều ê răng thôi.

Phần còn lại, khán giả tự đánh giá. Khán giả MB là những khán giả ít ra cũng có chút học vấn (mới biết đường mà vô mạng), nên có khi cách suy nghĩ của họ khác, nên họ thấy khó chịu khi xem bộ phim này mà gây nên nông nỗi đã đập tả tơi bộ phim ăn khách này…

có một điều cần phải nói nữa, là sự thư giãn. Khán giả đến xem phim để thư giãn và nhu cầu của họ là thế. Nhưng ở mỗi trình độ nhận thức của con người, họ lại có nhu cầu khác nhau, có thể cao hoặc thấp. ví dụ thời man di, xem chuyện đập đầu máu toe toét là chuyện thư giãn. thí dụ xem MTV Asia, có những thứ bệnh hoạn đến không tả nổi như ăn sâu bọ, chích điện vào chỗ kín, kẹp nẹp quần quáo đầy người, cũng là thư giãn, cũng có thứ nhạc opera, classic để giải trí thư giãn mà chắc bà con b2inh dân không thể nào hiểu nổi hay xem tranh picasso thấy đẹp với một số người nhưng so với phần đông thì không. vậy thì, với tôi, LLHP là phim xem thư giãn được. xem xong rồi quên. Cười cho sướng rồi thôi. ừa, thà vậy. đằng này người ta gán cho nó “bài học đạo lý”, rồi “chàng ca sĩ cảm thông với thân phận của những người khốn cùng” hay cô diễn viên cảm hoá được những cô vũ nữ, nghe rợn gai ốc. Mà khi người ta bảo rằng (người ta đây là những người có uý, có học vấn cao, hẳn là một lời nói ra là giá trị, là khiến người ở dưới ngước theo, há miện nuốt từng lời và đi theo như thế) đây là bộ phim đem đến bài học nhân bản sâu sắc, thì phải chăng họ bảo “nè, người ta dạy các em ca sĩ, hãy yêu thương gái điếm, còn các em diễn viên, phải đi thực tế là cave đi”. Mà vậy thì, với sức hèn lực mọn của tui, dù sao cũng cố vẫy vùng thấp cổ bé hong nói với vài ba người m2inh quen biết trong Mb rằng, xem LLHP giải trí thôi nhà, đừng có mà nghĩ đây là con đường mà các em nên noi theo…

mà cố cũng đành vậy, thì ai thích đi (làm ca sĩ, diễn viên, rồi làm gì đó) thì đi, biết sao giờ?

[78910Participant]

ai khen, yêu cầu khen cụ thể phim này hay ở những điểm sau đây: a, b, c…

ai chê thì xin đừng chê nữa vì đã đủ rồi.

[Author]

Replies