Các loại kịch bản Điện Ảnh (IV)

PHIM PHI HIỆN THỰC

Khi viết kịch bản cho thể loại này , tác giả không băn khoăn lắm về thực tế trong cuộc sống , tha hồ mà tưởng tượng , có thể nghĩ ra mọi chuyện lạ lùng từ nội dung lẫn hình thức .

PHIM KINH DỊ

Phim loại này thường có tính siêu nhiên , liên quan tới tín ngưỡng hay mê tín .

Ví dụ rõ nhất :

Phim “ Dracula “ của Tod Browning , là một phim kinh dị dựa trên sự mê tín có nguồn gốc ở Transylvanie , mà cho đến nay vẫn còn có những người tin là chuyện ma cà rồng hút máu người là có thật .

Truyện phim tóm tắt như sau :Một tên quý tộc từ trung Âu đến nước Anh quyến rũ được một cô gái , đưa đi theo mình . Người yêu của cô gái truy lùng hắn và những bạn của hắn cũng là dân hút máu . Hắn bỏ trốn , sau khi đã truyền cái dịch hút máu cho nhiều người khác . Phim này được thực hiện năm 1931 đã gây ấn tượng mạnh và từ đó đến nay các nhà sản suất điện ảnh Âu – Mỹ đã cho ra đời hàng loạt vài chục bộ phim khác về nhân vật “ Dracula “ , con quỷ hút máu người trong bộ mặt ma quái với đôi nanh dài ghê rợn.

Trường hợp đáng chú ý khác : một phim rất nổi tiếng trong vài thập niên trước là “ Quỷ ám “ ( The Exorcist ) , do đạo diễn William Friedkin thực hiện năm 1973 , được giải Oscar cho kịch bản và âm thanh xuất sắc .

Sơ lược truyện phim như sau :

Chris Mc Neil là diễn viên ở ngành truyền hình , rất lo lắng về con gái Regan 12 tuổi , mắc những triệu chứng rối loạn về tính cách , nhiều lúc trở nên rất thô bỉ . Dần dần , Regan biến thành quái vật , bị tác động bởi những hiện tượng đáng sợ . Cha mẹ cô bé cầu nguyện hết lời . Hai ông cha đạo Karras và Merrin luôn phiên nhau tới trừ tà cho cô bé .

Đạo diễn đã thành công trong việc sắp xếp hiệu quả mạnh dần trong sự kinh hoàng .

Nhất là công tác hóa trang cho bộ mặt rùng rợn của cô bé ( Linda Blain đóng ) chính là cái đinh của bộ phim . Hỗ trợ cho những hình ảnh quái đản , âm thanh của phim đã làm tăng thêm phần kinh dị .

PHIM HƯ ẢO , PHIM KHOA HỌC ẢO TƯỞNG

Loại phim này , dù không có tính hiện thực , nhưng vẫn có thể đề cập thực tế cuộc sống , chỉ có điều là cách giải quyết vấn đề trong phim là ảo tưởng , là niềm hy vọng hoặc nỗi lo âu của tác giả muốn truyền đến người xem phim cùng chia sẻ với mình .

Cũng có rất nhiều phim được làm ra chỉ nhằm mục đích giải trí khán giả .

Ví dụ :

Phim “Vật thể thế giới lạ “ ( The Thing ) , do đạo diễn Christian Nyby thực hiện năm 1951 . Tóm tắt truyện phim : Có một chiếc dĩa bay , bay ngang , đâm vào Bắc cực . Các lực lượng vũ trụ khu vực của Mỹ truy đuổi .

Ví dụ khác :

Phim “ Xâm lược từ vũ trụ” ( Invasion of the body snatchers ) , thực hiện năm 1956 với đạo diễn Don Siegel , kể chuyện :

Có những kẻ xâm lăng từ sao Hỏa , mang hình hài con người trên trái đất , gây ra hàng loạt sự kiện lạ đời trong một thành phố nhỏ ở bang California .

Ví dụ khác nữa :

Phim “Chiến tranh giữa các vì sao “ ( Star wars ) của George Lucas thực hiện năm1977 , kể chuyện như sau :

Một vị quốc vương chuyên chế gieo rắc kinh hoàng trong cả thiên hạ , với thứ vũ khí tuyệt đối có tên là “ ngôi sao thần chết.” . Một nhóm người chống đối , do công chúa Leia cầm đầu , cướp đoạt bản thiết kế vũ khí nguy hiểm ấy . Nhưng vị tổng chỉ huy lực lượng vũ trang hoàng gia lại bắt sống được công chúa Leia . Nhờ có hai robot tới báo động cho hiệp sĩ Kenobi của giòng họ Jedi , và nhờ có chàng trai dũng cảm Luke và anh tướng cướp dễ mến Solo gia nhập vào lực lượng chống đối , mọi người tập trung sức lực để tiêu diệt vũ khí “ ngôi sao thần chết “.

Vai trò mới lạ của những phương tiện và chất lượng đầy ấn tượng của những kỹ xảo đặc biệt , khiến cho phim “ Chiến tranh giữa các vì sao “ của George Lucas đã ghi đậm dấu ấn vào lịch sử phim khoa học ảo tưởng . Phim này còn là một trong những thành công quan trọng nhất về thương mại trong lịch sử điện ảnh thế giới .

Với thể loại những phim phi hiện thực , phim kinh dị và phim hư ảo , các tác giả muốn đem hình thức mới lạ đến cho khán giả , tạo nên sự hấp dẫn bằng cách khai thác đến tận cùng sự hồi hộp và lo âu .

Tuy nhiên , dù sao đi nữa , bao giờ nội dung phim cũng vẫn quan trọng , nó phải nâng cao được thẩm mỹ điện ảnh của khán giả , nếu không thì phim làm ra không có tác dụng đáng kể.

PHIM TÀI LIỆU

Thể loại phim này thường được thực hiện dưới hình thức phim ngắn , để mô tả những nhân vật điển hình , những sự kiện đặc biệt trong đời sống hàng ngày , thời nay hoặc thời quá khứ . Phim ít tốn kém , vì không cần sự có mặt các diễn viên ngôi sao , không phải bài trí phức tạp , chỉ cần đến trí tuệ và sự nhạy cảm của tác giả .

Các đạo diễn trẻ thường thử sức trong thể loại phim này để chứng minh khả năng của mình , với tác phẩm đầu tay để bước vào nghề .

Trái với ý nghĩ của nhiều người , phim tài liệu không đơn giản , mà chính là loại khó làm nhất , vì là loại phim mũi nhọn đi thẳng vào cuộc sống muôn hình muôn vẻ . Người làm phim phải có cái nhìn khách quan , ý tưởng sâu sắc , biết cách thể hiện tác phẩm một cách độc đáo , gây ấn tượng cho người xem . Phim càng súc tích , mà nội dung nói lên được điều có ý nghĩa , phim càng hay .

Đó là trường hợp những phim đặc sắc trong mấy năm gần đây của Việt Nam đã từng đoạt những giải thưởng lớn trong nước và ở nước ngoài : “Trở lại Ngư Thủy”, “Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai “, “Chị Năm Khùng “,”Nơi chiến tranh đã đi qua “,”Chốn quê” của các đạo diễn Lê Mạnh Thích ,Trần Văn Thủy , Lại Văn Sinh , Vũ Lệ Mỹ , Nguyễn Sỹ Chung .

PHIM TRUYỀN HÌNH

Hiện nay , phim tài liệu truyền hình đang chiếm một vị trí đặc biệt giữa trào lưu phát triển của thông tin đại chúng , trở nên một thành phần quan trọng trong chương trình phát sóng của các đài truyền hình . Phim truyền hình vẫn sử dụng ngôn ngữ và thủ pháp của điện ảnh , nhưng mang thêm tính cách tân văn , cặp nhật , nên có khả năng tác động mạnh vào cảm xúc , sự nhạy cảm của khán giả.

Riêng về phim truyện truyền hình , có người muốn phân biệt : điện ảnh là điện ảnh , truyền hình là truyền hình . Tất nhiên là giữa hai ngành có mặt khác nhau : điện ảnh nhằm mục đích sản xuất những tác phẩm hoàn chỉnh có giá trị nghệ thuật , còn truyền hình thì nhằm mục tiêu chính là thông tin và giải trí . Nhưng hai ngành nhất định phải gặp nhau ở chức năng giáo dục , nâng cao dân trí .

Không kể những chuyên mục thông thường hoặc đặc biệt của truyền hình như : tin tức , thời sự , tài liệu , phỏng vấn , văn nghệ , ca múa nhạc , kịch , cải lương , vân … vân …, mỗi khi có phim phát sóng trên màn ảnh nhỏ thì đó phải là phim , không thể lẫn lộn với chuyên mục khác được . Và hễ nói là phim , thì không thể phủ nhận hoặc từ bỏ ngôn ngữ điện ảnh , một thứ ngôn ngữ tuyệt vời của nghệ thuật thứ bảy , đã tích lũy kinh nghiệm qua hàng trăm năm mới có được như ngày nay .

Trong thực tế , khán giả không cần phân biệt phim nhựa và phim truyền hình khác nhau như thế nào , họ chỉ biết rằng khi ngồi trước màn ảnh , dù màn ảnh lớn hay màn ảnh nhỏ , thì họ vẫn đang xem phim và có quyền đòi hỏi được thưởng thức phim hay . Chúng ta không nên đánh giá thấp trình độ thẩm mỹ của khán giả , họ rất nhạy cảm và tinh tế trong việc lựa chọn món ăn tinh thần cho mình và những người thân . Khán giả hôm nay không còn là những người dễ tính xem gì cũng được , trái lại họ rất biết thưởng thức và xem phim có trách nhiệm , sẵn sàng có thái độ khi nào thấy cần .

Bởi thế , dù là phim truyền hình phải được thực hiện nhanh và ít tiền hơn phim nhựa , tập thể làm phim vẫn nên cố gắng hoàn thành những phim chững chạc . Rất khó làm được điều này , nếu tình trạng hiện nay vẫn không thay đổi : tổng dự toán dành cho phim truyện truyền hình quá thấp , thời gian quay một tập phim thường chỉ rút gọn trong một tuần lễ , thậm chí chỉ trong vài ba ngày.

Nhưng không phải vì thế mà đạo diễn và tập thể làm phim có quyền làm việc một cách đại khái , cho ra đời những sản phẩm non yếu . Những người thực hiện phim bao giờ cũng có trách nhiệm đối với công chúng , không thể đổ lỗi cho hoàn cảnh . Hoặc là từ chối không làm , hoặc là phải vượt khó để làm cho tốt .

Nhân đây , cũng nên nói về phim truyện nhiều tập .

Sự bùng nổ của loại phim này hiện nay gần như là một trào lưu thời thượng , bởi vì nó gom được nhiều bối cảnh và diễn viên cùng một lúc , hạ được giá thành cho mỗi tập phim , cuối cùng hãng phim lại có thể dùng ưu thế của nó để thu nhiều tiền quảng cáo của các công ty lớn . Nhưng trong loại phim nhiều tập , chúng ta ít khi gặp được tác phẩm hoàn chỉnh . Phim thường dài dòng lê thê , đây đó đầy những hạt sạn , dễ gây khó chịu cho người xem . Về giá trị nghệ thuật , trong thời gian gần đây khó tìm ra bộ phim truyền hình nhiều tập nào vượt qua được các phim một tập khá hay như :“ Mẹ chồng tôi “, “Bến đợi “, “Cầu thang tối “. Tiếng vang của những phim ấy nhắc chúng ta không nên phân biệt hai đẳng cấp khác nhau : phim truyện nhựa và phim truyền hình , đừng quan niệm không đúng rằng chỉ có phim nhựa mới đạt được chất lượng nghệ thuật , từ đó coi thường phim truyền hình .

Phim truyện truyền hình nhiều tập của chúng ta nếu muốn được khởi sắc , ít ra cũng ngang tầm với phim Hàn Quốc , một đất nước không cao hơn ta về trình độ văn hóa hiện nay , thì các nhà làm phim phải kỹ lưỡng hơn , làm việc một cách chuyên nghiệp hơn .

Cần phải tránh những hạt sạn lớn trong phim , tránh cốt truyện và những chi tiết giả tạo , những chuyện lặp đi lặp lại , dài dòng lê thê .

Cũng nên nắm chắc nghệ thuật làm phim nhiều tập : cấu trúc cốt truyện phải chặt chẽ , tính trước cho từng tập phim , nội dung mỗi tập phim phải chứa đựng được điều gì để đem lại hứng thú cho người xem , chấm dứt một tập ở điểm nào để có thể gây sự tò mò chờ đợi xem tiếp , bắt đầu tập phim sau ở điểm chờ đợi ấy để tiếp tục gây niềm vui cho khán giả được xem cách giải quyết , rồi bị cuốn hút theo một tình huống mới hứa hẹn nhiều điều thú vị .

Bất cứ trong thể loại phim nào , tác phẩm chỉ đứng vững khi nào được công chúng đón nhận một cách nồng nhiệt . Muốn được như thế, tác phẩm phải đặc sắc , độc đáo , mới lạ , hấp dẫn , đáp ứng được mẫu số chung sở thích của mọi người.

Nguyen Kinh Luan