“Các anh hãy nhìn bàn tay tôi, mẹ tôi và mọi người trong gia đình tôi, chúng đã chai sạn hết. Chúng tôi đều đổ mồ hôi sôi nước mắt để kiếm chén cơm. Tại sao chúng tôi bị gọi là tư sản mại bản?”, “Họ kiếm tiền bằng mồ hôi, công sức. Họ mắc tội gì?”. Những câu hỏi day dứt của Phúc và Ngọc – cũng là của không ít người dân sau thời điểm 30.4.1975 – đã được tái hiện cận cảnh trong bộ phim truyền hình Miền đất phúc…
Một gia đình cần mẫn, làm giàu chính đáng và mong mỏi nghề truyền thống rạng danh lại là nạn nhân của thời cuộc. Họ bị tịch thu gia sản, bị khinh bỉ. Cuộc đời của Phúc – sau ngày giải phóng – đã không còn đủ phúc khi những con người có tri thức, đạo đức phải cúi mình trước một thiểu số cơ hội, hống hách và dốt nát. Không khí trong các tập phim đầu của phần 4 căng thẳng hết mức. Xen vào đó là những nụ cười cay đắng như cảnh một thanh niên mặc quần ống loe bị cho là “ảnh hưởng bởi văn hóa đồi trụy”, là có tư tưởng “lệch lạc”, “lối sống hưởng thụ”… Anh ta bị đè xuống giữa đường, bị cắt vạt quần loe trong sự ấm ức.
Những câu hỏi được đặt ra liên tiếp trong phim, rằng cái thời họ đang sống là thời gì ? Thời gì mà người ở trọ công nhiên không chịu trả tiền và còn đòi làm đơn tố cáo chủ nhà trọ vì “ông có tiền làm nhà cao cửa rộng cho người ta ở trọ tức là ông bóc lột dân lao động nghèo khổ”. Thời gì mà những phần tử xấu xa chen vào đội ngũ những người cộng sản chân chính gây bao nỗi đau cho dân, làm tiềm lực của Tổ quốc mãi còn ngủ yên bên dưới thói kiêu căng, đạo đức giả?
Miền đất phúc là câu chuyện về một gia đình, một con người nhưng gia đình ấy, con người ấy lại mang đặc điểm của loại nhân vật điển hình trong tác phẩm văn học. Đó là những con người, gia đình đại diện cho tầng lớp, giai cấp của mình và cả xã hội. Sóng biến động thời cuộc đã nhấn chìm nhiều giá trị nhưng trên tất cả, những người cộng sản chân chính như ông Sáu vẫn hết lòng vì dân và chính tầm nhìn của ông đã giúp nhiều người như Phúc có cơ hội làm giàu theo chân lý đơn giản: dân giàu nước mạnh.
53 tập phim khắc họa chân dung một cá nhân, một gia đình và phác thảo hành trình vươn lên của một làng nghề với cái nhìn khách quan, trung thực. Thể hiện một giai đoạn đặc biệt của lịch sử xã hội không phải là điều dễ dàng, nhất là khi những điều kể lại bằng ngôn ngữ hình ảnh phải đạt đến độ chân thực, mang cái “tâm” của người làm nghệ thuật với khán giả. Nói thẳng về cái chưa được của quá khứ cũng là lời ca ngợi những thay đổi tốt đẹp của hiện tại và tương lai. Phê phán tiêu cực đã xảy ra cũng để mong bây giờ và sắp tới chúng sẽ không còn cơ hội tái diễn.
Vinh Nguyễn
(*) Miền đất phúc, 53 tập, do TFS sản xuất, Đinh Đức Liêm đạo diễn với các diễn viên: Nguyệt Ánh, Hoàng Chiêu Quân, Lương Thế Thành, Thanh Phương… phát trên sóng HTV9 (Đài truyền hình TP.HCM) lúc 18 giờ từ ngày 25.2.2007.
2003-2023